Govor Predsjednika Republike Srpske, Dr. Rajka Kuzmanovića

Poštovani učesnici regionalne konferencije,
Uvaženi organizatori,
Dame i gospodo,

Sa zadovoljstvom sam prihvatio poziv da učestvujem na otvaranju ove Regionalne konferencije koja se organizuje povodom otkrivanja velikog arheološkog nalazišta u Republici Srpskoj – rimskog municipijuma Skelani kod Srebrenice.

Devete godine nove ere područje Balkana, a samim tim i današnje područje Republike Srpske, padaju pod rimsku vlast. Rimljani na ovom području osnivaju svoje administrativne i trgovačke centre i vojna utvrđenja i u novoosvojena područja utiskuje elemente svoje kulture i civilizacije. Mnogobrojna arheološka otkrića na području Bosne i Hercegovine, Hrvatske i Srbije pokazuju da su područja na kojima se danas nalazi Republika Srpska bila naseljena i uređena u doba Rimske Imperije.

Skelani su jedno od mjesta nad kojim je rimska uprava ostavila neizbrisiv pečat.

Dosad su u našoj istoriografiji Skelani bili poznati po otkrivenim ostacima  rimskog naselja i dviju bazilika datiranih u 5. i 6. vijek. Veća crkva je bila izgrađena na ostacima starijeg rimskog objekta i imala je sedam prostorija, a manja bazilika, sa četiri prostorije, ima anekse naknadno dograđene uz zapadnu i sjevernu stranu. Naša nauka smatra da su Skelani imali status municipijuma i u ovom naselju su se nalazili spomenici značajnih rimskih državnika: Antonija Pija, Septimija Severa i Karakale, kao i oltari rimskim božanstvima Silvanu, Marsu i Mitri.

Ponovno otkriće ovog lokaliteta, svojevrsnog muzeja pod zemljom, sa 80 rimskih spomenika, izazvao je pravu arheološku senzaciju i omogućio formiranje novog muzeja u Skelanima. Ova nesvakidašnja arheološka otrkića svjedoče da se na području današnjih Skelana nalazio administrativni centar rimskog municipijuma i neprevaziđeni je dokaz značaja koji je imao ovaj kraj u ta davna doba.

Međutim, ovo nije prvi put da se sprovode arheološka istraživanja na ovom lokalitetu. Već prije 112 godina, za vrijeme austro-ugarske vladavine, vršeni su radovi na iskopinama na području Skelana.

Iskopinama je otkrivena cjelina koja bi predstavljala najljepšu rimsku destinaciju na širem području Podrinja i centralnog Balkana, a nastavak sistematskih i temeljnih arheoloških istraživanja bio bi od neprevaziđenog naučnog i istoriografskog značaja. Na ovaj način će se ovo značajno područje, čijim bi se daljnjim istraživanjem nastavilo rasvjetljavanje prošlosti ovih krajeva, otrgnuti od vjekovnog zaborava i nebrige što je najveći neprijatelj istorije i sjećanja na prošlost.

Pozdravljam doprinos Vlade Republike Srpske koja je izdvojila potrebna sredstva za implementaciju projekta arheoloških istraživanja, kao cjelokupan angažman nadležnog ministarstva koji je bio neophodan da se ovaj naučno-istraživački poduhvat nemjerljivog značaja realizuje.

Istovremeno Vladu i resorno ministarstvo kulture, kao i institucije i istraživače, ohrabrujem da nastave sa svojom podrškom arheološkim istraživanjima, jer na taj način saznajući o našoj prošlosti doprinosimo ne samo znanju nas i naših potomaka, već unapređujemo cjelokupnu istorijsku i kulturnu baštinu Evrope.

Istraživanja koja obuhvataju i vrijeme sa početka nove ere svjedoče o dugotrajnom postojanju civilizacije na našim prostorima. Na taj način se najčvršćim vezama svrstavamo u širu porodicu evropskih naroda i država sa kojom nas povezuju kulturne i duhovne veze. Tako dajemo direktan doprinos našim težnjama da, očuvajući rješenja Dejtonskog mirovnog sporazuma, vođeni principima iz Sporazuma o stabulizaciji i pridruživanju, uz puno poštovanje ravnopravnosti entiteta i konstitutivnih naroda, smjelo i sa ponosom koračamo putem evropskih integracija i uključujemo se u evropski kulturni prostor. I to je naš doprinos stvaranju društva znanja i bogaćenja Evropske civilizacije naroda.

Potvrđujući svoju posvećenost mirotvornim, demokratskim i reformskim procesima, izgradnji države i društva kulturnog dijaloga, njegovanja naše baštine, gradimo savremeno i demokratsko evropsko društvo tolerancije i nemajorizacije. Tako potvrđujemo da je mjesto Republike Srpske u okviru Bosne i Hercegovine u zajednici prosvjećenih evropskih naroda. Republika Srpska je  sigurna i postojana, jer je među nama sve više sloge, poštovanja i vjere u materijalni, kulturni, duhovni i civilizacijski prosperitet.

Zahvaljujem vam što i ovom manifestacijom osnažujete naš identitet, bogatite našu kulturnu baštinu i afirmišete Republiku Srpsku, Bosnu i Hercegovinu. Skelani se svojim arheološkim bogatstvom su još jedna zlatna pločica u mozaiku naše i evropske kulturne baštine.

Očekujem da će ova konferencija dati novi podsticaj daljem otkriću, očuvanju već otkrivenog i njegovo predstavljanje svijetu. U tome očekivanju proglašavam Regionalnu konferenciju o arheološkom istraživanju rimskog municipijuma Skelani otvorenom.

Hvala!

rajko_kuzmanovic

Posjeta premijera Republike Srpske Milorada Dodika arheološkom istraživanju

Premijer Republike Srpske Milorad Dodik i ministar prosvjete i kulture Anton Kasipović, početkom novembra 2008. godine posjetili su arheološko nalazište iz rimskog doba u Skelanima.

Sa inicijalnim sredstvima koje je Vlada izdvojila za početak arheoloških radova u Skelanima, došlo se, po ocjenama stručnjaka, do najvrijednijih ostataka rimske arhitekture i spomenika na prostoru bivše Jugoslavije. Ovo je višestruko obećavajući projekat i zbog toga je Vlada izdvojila još milion konvertibilnih maraka za nastavak radova, utvrđenje, zaštitu i konzervaciju nalazišta, izuzimanje zemljišta i postojećih objekata, izgradnju muzeja i opremanje muzejske postavke iz antičkog doba“ – rekao je Dodik prilikom kratke posjete ostacima rimskog municipijuma u Skelanima.

On je istakao da je ovo otkriće pobudilo veliku medijsku, kao i pažnju stručnjaka iz svijeta što potvrđuje da se radi o izuzetnim arjeološkim vrijednostima.

Povodom ovog otkrića u Skelanima, nedavno je u zgradi Vlade RS u Banja Luci otvorena izložba fotografija rimskog municipijuma koja će početkom decembra 2008. godine biti dislocirana u Muzej RS u Banja Luci, potom u Srebrenicu, Bijeljinu, Tuzlu i Sarajevo.

O nalazištu rimskog municipijuma u Skelanima, u Banjoj Luci 19. novembra. 2008. godine održana je regionalna naučna konferencija na kojoj su svoja stručna mišljenja iznijeli najminentniji arheolozi i drugi stručnjaci iz Republike Srpske, Federacije Bosne i Hercegovine, Slovenije i Srbije.

Konferencija je bila dobro pripremljena i pobudila je izuzetnu pažnju javnosti. Predviđeno je da se konferencija na ovu temu uskoro održi i u Sarajevu.

Stručnjaci su govorili o naučno-istraživačkom segmentu, vrijednosti i značaju nalazišta u Skelanima, ali i o turističko-razvojnoj komponenti, što treba da se pretoči u projekat. Oni su identifikovali vrijeme nastanka rimske arhitekture i pronađenih spomenika i prevedeni su svi natpisi sa spomenika. Zaključeno je da je arheološki kompleks u Skelanima lokalitet od izuzetnog značaja i Zavod za zaštitu spomenika RS preuzeo je obavezu da pripremi dokumenta da bi Narodna skupština RS donijela taj zakon u što kraćem roku“ – saopštila je Nada Jovanović, direktor Narodne biblioteke Srebrenica i organizator ove konferencije.

milorad_dodik

Milorad Dodik, premijer Republike Srpske

Posjeta ministra kulture i prosvjete RS, Antona Kasipovića

Ova godina će svakako biti upamćena po velikom arheološkom otkriću u Skelanima kod Srebrenice. Nesporno je da izvanredno arheološko otkriće u Skelanima govori  o prošlosti Skelana i cijelog tog kraja, ali naš cilj je da ovaj izvanredan projekat progovori i o budućnosti Skelana, Republike Srpske i Bosne i Hercegovine.

Regionalna konferencija o arheološkom istraživanju rimskog Municipijuma Skelani u tom smislu treba dati odgovore o razvojnoj, ali i ekonomskoj i turističkoj dimenziji ovog projekta. Skelani više nisu senzacija, ovo epohalno otkriće mora se sagledati imajući u vidu i druge aspekte  i upravo s tom namjerom Ministarstvo prosvjete i kulture organizovalo je Regionalnu konferenciju. Želja nam je da autoriteti iz ove oblasti daju svoj sud o Skelanima kao naučno-istraživačkom i turističko-razvojnom projektu. Vjerujem da će brojni stručnjaci iz regiona znati da odrede dalje pravce na zaštiti i promociji ovog značajnog arheološkog otkrića.

Vlada Republike Srpske prepoznala je dimenzije i značaj ovog otkrića a na projektu Skelana biće angažovano više ministarstava s obzirom na zadatke koje treba uraditi da bi, prije svega, potvrdili nalaze, koji bi onda bili podstrek za razvoj cijelog tog kraja.

S ciljem da približimo javnosti dimenzije i značaj arheološkog otkrića u Skelanima, u Administrativnom centru Republike Srpske otvorena je izložba na kojoj su predstavljeni rezultati dosadašnjih terensko-arheoloških radova. Izložba će obići više gradova u Republici Srpskoj jer želimo da što veći broj ljudi vidi ostatke rimskog mozaika, fresaka i epigrafskih spomenika pronađenih u Skelanima.

Prisustvo nespornih autoriteti u ovoj oblasti Regionalnoj konferenciji od velike je pomoći Vladi Republike Srpske u sagledavanju svih mogućnosti koje Skelani nude. Očekujemo saradnju prisutnih autoriteta i njihovu spremnost da nam stave na raspolaganje svoja znanja, iskustva i adrese stručnih ljudi u svijetu u interesu ovog projekta.

Samo uspješnim radom, argumentacijom i smjernicama stručnjaka u ovoj oblasti bićemo na pravom putu da zaštitimo i promovišemo Skelane koji ispunjavaju sve uslove da se proglase spomenikom kulture od posebnog značaja. Ministarstvu prosvjete i kulture potrebna je pomoć autoriteta u ovoj oblasti da bismo zajedno osmislili projekat i da bi Skelani postali dio evropske kulturne baštine jer razmjere otkrića jesu upravo evropske.

Anton Kasipović, ministar kulture i prosvjete RS

Skelani i zaleđe rimske provincije Dalmacije, sličnosti, razlike i specifičnosti

Rimski spomenici su veoma brojni i raznovrsni na području Bosne i Hercegovine i uopšte u zaleđu jugoistočne obale Jadrana. Arheološkim iskopavanjima građevinski ostaci rimskog perioda su ruševine gradova, utvrđenja bila su ekonomijama, proizvodni pogoni, tragovi puteva, razni spomenici i groblja.

Прочитај више

Rimske terme

Terme predstavljaju tipično rimske građevine javnog karaktera. Pojavljuju se još početkom prvog vijeka prije Hrista (Pompeji). U rimskim provincijama pojavljuju se u doba Carstva. One ne predstavljaju samo mjesta za održavanje higijene nego i mjesto za odmor i razonodu, kao i mjesto za razne društvene aktivnosti. Po svom arhitektonskom sklopu terme predstavljaju objekte koji su se razlikovali od grada do grada, odnosno od naselja do naselja. Većina rimskih gradova je imala bar jednu takvu građevinu.

Прочитај више

Viminacium-glavni grad rimske provincije gornje Mazije

Priča o nekadašnjem sjaju i propasti rimskog grada i vojnog logora Viminacijuma, skrenula je pažnju ne samo nacionalne, već i svetske javnosti, koja sa nestrpljenjem očekuje da Viminacijum na svetskoj kulturno-istorijskoj sceni zauzme mesto koje mu sa pravom pripada. Prostor nekadašnjeg rimskog grada i vojnog logora Viminacijuma (više od 450 hektara šire gradske i 220 hektara uže gradske teritorije) nalazi se danas ispod obradivih površina, a predmeti i fragmenti predmeta iz rimskog perioda rasuti su u oraničnim brazdama.

Прочитај више

Projekat razvoja turizma u dolini Drine, DVTD

Projekat razvoja turizma je integralni dio CARE-ovog projekta ekonomskog razvoja. Ovaj projekat je rađen uz konsultancije sa predstavnicima lokalnih vlasti I predstavnicima organizacija koje su nosioci razvoja ove regije. Bazira se na prekograničnoj saradnji i ima za cilj unapređenje ekonomskog razvoja i kreiranje radnih mjesta kroz definisanje zajedničke turističke ponude u regionu. Projekat je startovao u decembru 2005 godine, ukupna vrijednost je 1.800.000 Eura, a predviđeno trajanje projekta je 3 godine. Finasiranje je obezbjedila Vlada Kraljevine Holandije.

Projekat se implementira u 4 opštine u BiH (Srebrenica, Bratunac, Višegrad i Rudo) i 4 opštine u Srbiji (Bajina Bašta, Ljubovija, Užice i Priboj). Cilj projekta je uspostava jedinstvenog tijela koje će izgraditi strategiju i akcioni plan u svrhu objedinjavanja turističke ponude svih 8 opština.

Dosadašnji rezultati projekta:

  • Kreiranje turističkog proizvoda finansijsku podršku 24 projekta malih i srednjih preduzeća
  • Podrška opštinskim projektima usmjerenim na unapređenje turističke infrastrukture
  • Podrška NVO sektoru kroz projekte koji su bili usmjereni na razvoj turizma
  • Obuka i dozvola za upravljanje motornim čamcima za 81 osobu
  • Kreirana prekogranična Asocijacija drinskih ribara (ADR)
  • Osnovana zajednička turistička institucija na regionlanom nivou Turistička Interregionalna Drinska Asocijacija (TIDA)

Prikaz dobre prakse kroz neki od implementiranih projekata na regiji tokom 3 godine.

Slavenka Pudar, CARE NWB

Preleminarni rezultati istraživanja u Skelanima

AUSTRO – UGARSKA ISTRAŽIVANJA U SKELANIMA

Daleka prošlost Skelana i okoline u rimskom periodu (I – V vijek n. e.) bila je relativno dobro poznata, zahvaljujući obimnim arheološkim istraživanjima austro- ugarskih arheologa krajem XIX vijeka, čiji su rezultati redovno objavljivani u stručnoj literaturi. Poznati arheolog Karlo Pač istraživao je rimsku nekropolu i kasnoantičko groblje sa dve ranohrišćanske bazilike. U prostoriji F bazilike 1 deponovao je 80 pronađenih i sakupljenih rimskih kamenih spomenika, namjeravajući da ih transportuje u Zemaljski muzej u Sarajevu.

PRIRODNA KATAKLIZMA Прочитај више

Svetlana Loma, istoričarka na Filozofskom fakultetu u Beogradu o Municipiumu

Municipium Malvesiatium nalazio se na levoj obali Drine (dan. Skelani), naspram ušća reke Rače i Bajine Bašte, gde je u rimsko doba put iz Domavije (Gradina kod Sasa) prelazio reku i vodio na istok, u Pomoravlje, i na jug, u gornje Podrinje, presecajući veliku okuku i kanjon Drine. Zahvaljujući svom položaju na jednom od ključnih čvorišta lokalne saobraćajne mreže koja je povezivala rudnike srebra u istočnoj Dalmaciji – argentariae Delmaticae,čije se upravno središte nalazilo u Domaviji – sa magistralnim putevima prema primorju i Podunavlju, municipij Malvesijata se tokom 2. veka razvio u prosperitetan grad, koji je uz Domaviju i municpij Splonum (kod dan. Pljevalja) predstavljao najznačajniji ekonomski i adminstrativni centar u unutrašnjosti provincije Dalmacije.

Rimski grad (municipium) u Skelanima osnovan je najverovatnije u vreme cara Hadrijana (117-138) ili Antonina Pija (138-161) na teritoriji plemenske zajednice Dindara (civitas Dindariorum), koja je posvedočena početkom 1. veka u službenom spisku autonomnih administrativnih jedinica provincije Dalmacije. Njeno postojanje u prvoj polovini 2.veka potvrđeno je i u natpisu jednog njenog poglavara (princepsa) na spomeniku uz Skelana.

Da se u Skelanima nalazilo gradsko jezgro municipija do sada se znalo prvenstveno na osnovu epigrafskih spomenika (natpisa) koji su tamo otkriveni. To su uglavnom počasne baze za statue careva i gradskih zvaničnika, koje su po odluci municipalnog veća bile postavljane u baziliku, javnu građevinu koja se u svim rimskim gradovima nalazila na gradskom trgu (forumu). Zahvaljujući arheološkim iskopavanjima otpočetim prošlog leta u Skelanima obrisi rimskog grada počinju da se pojavljuju u svoj svojoj monumentalnosti i lepoti.

Teritorija municipija protezala se u uskom pojasu uz levu obalu Drine na sever do Domavije i na jug do Starog Broda i Višegrada, obuhvatajući, verovatno, i rogatičko polje, ali i znatan deo zapadne Srbije s onu stranu Drine, gde su se, u plodnom međurečju požeške kotline i uz severnu obalu Lima, uglavnom nalazila imanja gradskih velikodostojnika, kako to svedoče njihovi nadgrobni spomenici.

Svetlana Loma, istoričarka na Filozofskom fakultetu u Beogradu o Municipiumu u Skelanima